De Cannupa Wakan, Lakota voor heilige pijp,
is een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse tribal cultuur. Het is een middel om respect te tonen voor de natuurlijke orde der dingen, en voor het brengen van de gebeden naar de schepper. Dit in de vorm van aan Wakan Tanka opgedragen rook, met de geest van de gebruikte kruiden.
Over Pipestone
In de kleine steengroeven werd gewerkt door individuen en gezinnen, vaak generaties lang, om de heilige Pipestone te verkrijgen voor het maken van de Cannupa Wakan. Door de federale wet, kan het alleen worden ontgonnen door de indianen met behulp van handwerktuigen en het proces is buitengewoon lastig en tijdrovend. In een nieuwe steengroeve, kan het vaak twee maanden of meer duren aleer de Pipestone bereikt wordt. De heilige steen is bedekt met acht tot tien voet kwartsiet, de tweede hardste steensoort op aarde, en de verwijdering ervan, alsmede de uiteindelijke extractie van het Pipestone is een kunst die na verloop van tijd geperfectioneerd is door degenen die de steengroeve van het heilige steen kennen.
Terwijl Catlinite te vinden is op andere locaties, wordt alleen dat wat wordt ontgonnen is in de heilige steengroeven van Pipestone geschikt geacht voor het maken van de Cannupa Wakan. Alleen pipestone uit de heilige steengroeven is zacht genoeg om te worden bewerkt met het beschikbare gereedschap. Catlinite uit andere gebieden, en zelfs dat wat verkregen is in andere groeven in de nabijheid van Pipestone is meestal te hard en bros en mist goede verwerkbaarheid.
Het gebied van de groeve is ook de plaats waar Wakinyan (Thunderbird) haar eieren legt, en het naderen van het nest van de Thunderbird is een zeer gevaarlijke bezigheid, Velen zijn weggevaagd door woeste stormen en bliksem.
De Heilige Pijp
De heilige pijp bestaat uit twee delen, de bowl (kom), traditioneel gemaakt van Catlinite en de steel, gemaakt van hout (meestal sumak of as, maar kan bijna van iedere houtsoort). Er zijn veel verschillende vormen voor een Cannupa maar de meest voorkomende zijn calumet, die de vorm heeft van een omgekeerde “T” en het kniestuk die, zoals de naam suggereert, de vorm heeft van eenvoudige “L”. Als de bowl en steel verbonden zijn, worden ze een levend altaar, de samensmelting van man en vrouw, het verbinden van moeder aarde, en de hemel , onze vader.
Hoewel er bepaalde overeenkomsten zijn in bijna alle ceremonies, zijn er ook veel verschillen, die ze uniek maken, en elke ceremonie, zelfs door leden van dezelfde stam geleid, zal zelden of nooit precies hetzelfde zijn, omdat het uit het hoofd leren van het gebed zeer ongebruikelijk is en verschillende tradities kunnen gebruik maken van verschillende kleuren voor windrichtingen en/of beginnen met een andere windrichting.
Het gemeenschappelijke thema is het vullen van de bowl. Bij het vullen van de Cannupa wordt er met de klok mee iedere keer een beetje canšaša gepresenteerd aan de vier windrichtingen. Hierna wordt de canšaša in de bowl gedaan. Ook wordt er een moeder aarde en grootvader hemel een plukje gepresenteerd. Tijdens het vullen wordt het traditionele : Opagi Ollowan ( pipefilling song) gezongen.
Als de pijp helemaal is ingevuld voor gebruik in een inipi of zweethut ceremonie, zal de bowl meestal worden geplaatst op het altaar (de aarde heuvel voor de deur van de zweethut) met de steel in een hoek omhoog wijzend en de opening van de bowl naar de deur gericht. De Cannunpa wordt gerookt tijdens of na de Inipi.
Tijdens het roken word de Cannupa doorgegeven de richting van de klok en als elke persoon om de beurt een of twee haaltjes heeft gehad wordt hij met de woorden Mitakuye Oyasin aan de persoon links van hem of haar doorgegeven. Als de Cannupa rond geweest is zal de Zweethut leider hem zelf leeg roken of kan dat geven aan iemand die buiten met de ceremonie bezig is. De bowl en de steel worden weer gescheiden en gereinigd en de ceremonie is ten einde.